“Ze moeten wel respect voor mij hebben.” Een veel gehoorde uitspraak als je met ouders, leerkrachten of pedagogisch medewerkers praat. De kinderen, de pubers, de jongeren moeten wel respect hebben voor mij want ik ben de ouder, leerkracht, groepsleiding, de baas!?
Uiteraard stel ik altijd aan de ander de vraag wat hij of zij precies met respect bedoelt. Vaak is het antwoord dan dat ze willen dat het kind of de jongere naar hen luistert, niet brutaal doet, ‘normaal’ praat, niet door de volwassene heen praat, de volwassene aan kijkt als de volwassene praat, etc.
De lijst is vaak lang en het verlangen van of naar respect ligt aan of bij de ander. Het kind moet het doen/geven/laten zien; respectvol gedrag vertonen.
Maar wat vraagt het van ons volwassen als we respect verwachten van kinderen, pubers, jongeren. Volgens mij moet je wat je wenst ook terug geven of misschien zelfs wel eerst geven.
Als je aandacht van iemand wil, dan zal je zelf ook die persoon aandacht moeten geven. Wens je respect, ook dan zal je het moeten geven.
Er van uitgaande dat we het hier met elkaar over eens zijn, heb ik de volgende vraag. Stel je voor je hebt een goede vriend of vriendin. Iemand die belangrijk voor je is, iemand waar je respect voor hebt. Waar je mogelijk lief en leed mee deelt, iemand die dichtbij je staat. Stel je voor. Die persoon vergeet zijn of haar jas. Hij gaat weg, jullie hebben gezellig gekletst en hij vergeet zijn jas. Hoe help je je vriend herinneren dat hij zijn jas is vergeten?
Waarschijnlijk roep je of zeg je: “Hé hier is je jas” op een vriendelijke toon, gewoon aardig, want het is je vriend. Je geeft hem zijn jas en wenst hem nog een fijne dag of avond.
Een week later zie je hem weer, jullie hebben weer ontzettend gelachen samen, een fijne middag gehad. Leuk gekletst. Hij vergeet weer zijn jas. Wat zeg je dan? Waarschijnlijk weer op die gezellige, vriendelijke, fijne toon “Hé hier is je jas”, misschien maak je nog een grapje.
2 weken later zien jullie elkaar weer. Hetzelfde lijkt weer te gaan gebeuren, jij voorziet al dat hij weer zijn jas gaat vergeten. Mogelijk probeer je hem al eerder te helpen herinneren, waarschijnlijk blijf je aardig en doe je dit misschien wel op een grappige manier; want ja het is je vriend, daar ben je blij mee en daar heb je respect voor.
Hoe doen we dit nou naar kinderen. Als je exact ditzelfde voorbeeld plakt op een kind, een puber of een jongere met wie je werkt, die bij je thuis woont of die in je klas zit. Doe je dit dan ook op deze vriendelijke toon…. 3x of misschien wel 6x?
In de gesprekken die ik heb met ouders, groepsopvoeders en leerkrachten kom ik er steeds weer achter dat zij er na 1, nou ja, max. 2 keer wel klaar mee. Want ja, hij vergeet ALWEER zijn jas/tas/brood/tanden te poetsen/op te ruimen… En met een beetje pech denkt de volwassene ook nog dat hij dat expres doet. En daar verdwijnt het respect voor het kind; door een andere toon aan te slaan, maak je een andere opmerking; niet zo liefdevol, vriendelijk en respectvol zoals we dat zouden doen bij onze vriend.
Wat opvalt is dat de toon van de volwassene sneller verandert naar minder prettig (zal ik maar zeggen) als blijkt dat het desbetreffende kind al onder een vergrootglas ligt. Het kind al vaker wordt besproken in het (zorg)team en het team te maken heeft met uitdagend gedrag van het kind.
Ik denk dat we hier iets hebben om over na te denken, althans ik denk hier met regelmaat over na. Op het moment dat ik voel dat ik mijn toon wat anders aan wil slaan (wat minder vriendelijk), dan probeer ik mezelf te corrigeren en mijn kind als vriend te benaderen, waarmee ik niet zeg dat je kind je vriend is. Het gaat om de toon die de muziek maakt.
Hoe komt het toch dat wij mensen, ouders, opvoeders, leerkrachten denken dat we een andere toon tegen onze kinderen aan moeten of kunnen slaan dan tegen onze vrienden. Ergens is het er ooit ingeslopen. Ik hoop dat we het er ook weer uit kunnen krijgen met elkaar.
TIP: Denk iedere keer als je je stem wil verheffen of als je iets wil gaan zeggen met een geïrriteerd ondertoontje tegen het kind, puber of jongere, denk dan iedere keer; zou ik dit ook zo tegen mijn leuke lieve vriend zeggen?
Kortom: behandel je kind als je beste vriend. Je beste vriend laat je ook niet over je grenzen gaan en je beste vriend wil ook liefdevol bejegend én ondersteund worden.
Laurence Steinberg zou zeggen: Be warm, Be Firm and Be Supportive.
Gandhi zou zeggen: Be the change you wish to see in the world.
Ilse van den Heuvel – december 2020